Cận cảnh hồ thủy điện Bản Vẽ lớn nhất Bắc Trung Bộ cạn kỷ lục, tiệm cận mực nước chết

Ảnh hưởng của hiện tượng El Nino kéo dài, tình trạng nắng nóng, hạn hán, thiếu nước đã làm cho nhiều hồ thủy điện ở Nghệ An ảnh hưởng nghiêm trọng, sản lượng phát điện chỉ đạt từ 30 - 50%. Đặc biệt, trong hai tháng qua, trên địa bàn Nghệ An diễn ra nhiều đợt nắng nóng gay gắt, mưa rất ít, nhiệt độ dao động từ 39 đến 42 độ C, khiến cuộc sống người dân ở nơi đây gặp nhiều khó khăn trong sinh hoạt cũng như sản xuất nông nghiệp.

Thủy điện Bản Vẽ có dung tích hồ chứa nước lên đến 1,8 tỷ m3. Đây là hồ thủy điện lớn nhất khu vực Bắc Trung Bộ.

Có những thời điểm, vào đầu tháng 5, trạm quan trắc khí tượng thủy văn ở Tương Dương đo được nhiệt độ nóng 44,2 độ C. Đây là nhiệt độ cao nhất ở Việt Nam cho đến thời điểm hiện nay.

Để đảm bảo năng suất cho vụ Đông Xuân, UBND tỉnh Nghệ An đã yêu cầu thủy điện Bản Vẽ 3 đợt xả nước, đặc biệt trong giai đoạn cuối tháng 4 khi hàng nghìn ha lúa vụ Đông Xuân bước vào thời kỳ trổ bông cần sử dụng một lượng nước lớn.

Sau nhiều đợt nắng nóng kéo dài, không có mưa và xả nước để chống hạn, hiện mực nước hồ thủy điện Bản Vẽ đang tiệm cận mực nước chết nếu thượng nguồn không có mưa.

Thuỷ điện Bản Vẽ ở huyện Tương Dương – là công trình thủy điện lớn nhất khu vực Bắc miền Trung với dung tích hồ chứa trên 1,8 tỷ m3, dung tích hữu ích từ cao trình 155m - 200m là 1,3 tỷ m3 nước. Do ảnh hưởng của nắng nóng kéo dài lưu lượng nước về hồ thuỷ điện Bản Vẽ rất thấp. Lượng nước đo được đang đổ về hồ tại thời điểm hiện nay trung bình là 35m3/giây, so với thời điểm này của năm 2022 là 105m3/giây.

Theo Công ty Thuỷ điện Bản Vẽ, tính đến 8h 26 phút sáng nay 9/6, mực nước hồ lòng hồ đang ở mức báo động, chỉ đạt 156.49 m, cách mực nước chết 1,49 m. Hiện nay nhà máy đang hoạt động 2 tổ máy, lưu lượng xả 200m3 nước/s theo chỉ đạo của UBND tỉnh Nghệ An từ ngày 2/6/2023, để phục vụ cấp nước cho người dân gieo trồng vụ hè thu.

Khi hồ chứa về mực nước chết 155m thì nhà máy thủy điện Bản Vẽ chỉ được phát điện với lưu lượng xả bằng lưu lượng về.

Ngày 02/6, UBND tỉnh Nghệ An tiếp tục chỉ đạo thuỷ điện Bản Vẽ cấp nước với lưu lượng 200m3/s vào 8 ngày đầu tháng 6 để phục vụ cấp nước cho người dân gieo trồng vụ Hè Thu. “Với thời tiết diễn ra cực đoan như hiện tại, hồ thuỷ điện Bản Vẽ tiếp tục xả nước theo chỉ đạo của UBND tỉnh thì sau khoảng 6-8 ngày kể từ ngày xả hồ thuỷ điện Bản Vẽ sẽ về mực nước chết”, ông Tạ Hữu Hùng - Giám đốc Công ty Thủy điện Bản Vẽ cho biết.

Khi hồ chứa về mực nước chết 155m thì nhà máy thủy điện Bản Vẽ chỉ được phát điện với lưu lượng xả bằng lưu lượng về. Theo quy định, chỉ trường hợp đặc biệt do phải đáp ứng an ninh năng lượng mới tiếp tục khai thác hồ dưới mực nước chết. Vì vậy, trong nửa cuối tháng 6 và hết mùa khô nếu thời tiết tiếp tục nắng nóng cực đoan thì hạ lưu sông Cả sẽ xảy ra hiện tượng thiếu nước cấp cho hạ du và nguy cơ không đáp ứng đủ điện lên hệ thống.

Mực nước được đo vào 8h26 phút sáng (9/6) tại hồ thủy điện Bản Vẽ.

“Càng về cuối mùa cạn khi nắng nóng xảy ra trên diện rộng, nhu cầu nước của hạ du tăng cao nên mực nước trong hồ ngày càng xuống thấp. Hiện lượng nước đo được đang đổ về hồ trung bình là 35m3/giây, so với thời điểm này của năm 2022 là 105m3/giây. Mùa nắng nóng đầu tháng 6 năm nay, mực nước thuỷ điện Bản Vẽ xuống thấp nhất từ khi vận hành nhà máy”, ông Hùng cho hay.

Cũng nằm trong tình trạng trên, Nhà máy thủy điện Hủa Na tại xã Đồng Văn, huyện Quế Phong, có công suất 180MW, lòng hồ thiết kế có dung tích chứa khoảng 400 triệu m3 nước. Tuy nhiên, với thời tiết nắng nóng kéo dài, lượng mưa từ đầu mùa rất thấp đã khiến cho lòng hồ thuỷ điện gần ở mực nước chết.

Lòng hồ thủy điện Hủa Na (Quế Phong) còn 1 m là xuống mực nước chết.

Đại diện Công ty CP Thuỷ điện Hủa Na cho biết: Tính đến trưa 9/6, mực nước cao trình lòng hồ chỉ đạt 216 m, trong khi mực nước chết là 215 m, (còn 1 m là về mực nước chết). Hiện nhà máy hoạt động 2 tổ máy cung cấp điện cho hệ thống lưới điện Quốc gia, lưu lượng xả 200m3 nước/s, với thời lượng 5 giờ/1 ngày, phát điện khoảng 0,5 triệu kWh. Theo dự kiến, với công suất hoạt động như trên, đến hết ngày hôm nay 9/6 lòng hồ thuỷ điện Hủa Na sẽ về mực nước chết.

Theo báo cáo của Sở Công Thương, tỉnh này hiện có 22 hồ thủy điện, trong đó có 2 hồ chứa lớn nhất là hồ thuỷ điện Bản Vẽ và Hủa Na đang ở cận kề mực nước chết, còn lại 20 hồ có mực nước thấp hơn mực nước tối thiểu của quy trình vận hành liên hồ chứa.

Nếu thời tiết tiếp tục nắng nóng kéo dài, hệ thống hồ chứa thuỷ điện ở Nghệ An sẽ gặp nhiều khó khăn, một số nhà máy sẽ phải dừng phát điện, không đáp ứng đủ điện lên hệ thống, đặc biệt là khó khăn cấp nước cho vùng hạ du.