Hỏi đáp Giao dịch hàng hóa (số 12): Hợp đồng kỳ hạn tiêu chuẩn và quyền chọn

Đây là các khái niệm khá mới mẻ đối với các nhà đầu tư trong nước. Trong số Hỏi đáp Giao dịch hàng hóa hôm nay, Báo Công Thương xin được giải đáp câu hỏi của bạn Phùng Anh Tuấn (Nghệ An): Hợp đồng kỳ hạn tiêu chuẩn và hợp đồng quyền chọn là gì?

Hợp đồng kỳ hạn tiêu chuẩn là gì?

Hợp đồng kỳ hạn tiêu chuẩn (hay còn gọi là hợp đồng futures) là thỏa thuận được chuẩn hóa giữa các bên, theo đó bên bán cam kết giao và bên mua cam kết nhận hàng hóa tại một thời điểm trong tương lai theo hợp đồng. Các hợp đồng này được niêm yết và giao dịch tập trung tại các Sở Giao dịch hàng hóa trên thế giới.

Các yếu tố của hợp đồng được quy định chi tiết trong bản đặc tả, bao gồm: Loại và mã hàng hóa, độ lớn hợp đồng, đơn vị yết giá, thời gian giao dịch, biên độ dao động giá, các tháng đáo hạn hợp đồng, ký quỹ cũng như tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm…Các nhà đầu tư có thể tra cứu đặc tả hợp đồng của các sản phẩm đang được liên thông giao dịch tại MXV theo đường link: https://mxv.com.vn/san-pham.html

Hợp đồng kỳ hạn tiêu chuẩn được các Sở Giao dịch trên thế giới sử dụng rộng rãi với đa số các loại mặt hàng như ngô, lúa mì, dầu thô, đồng, bạc, bạch kim, đường, bông, cà phê… Trong số các loại hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng kỳ hạn tiêu chuẩn, hợp đồng quyền chọn, hợp đồng hoán đổi; thì hợp đồng kỳ hạn tiêu chuẩn có tính thanh khoản cao và được giao dịch nhiều nhất trên thế giới. Trên thực tế, hợp đồng kỳ hạn tiêu chuẩn chủ yếu là đóng các vị thế hợp đồng trước thời điểm đáo hạn, tỉ lệ giao nhận hàng vật chất trên tổng khối lượng giao dịch tại các Sở Giao dịch hàng hóa rất nhỏ.

Đặc tả hợp đồng kỳ hạn tiêu chuẩn ngô trên Sở Giao dịch Hàng hóa Chicago

Hợp đồng quyền chọn là gì?

Hợp đồng quyền chọn (hay còn gọi là hợp đồng options) là thỏa thuận, theo đó bên mua quyền có quyền được mua hoặc được bán một hàng hóa xác định với mức giá định trước (gọi là giá giao kết) và phải trả một khoản tiền nhất định để mua quyền này (gọi là tiền mua quyền). Bên mua quyền có quyền chọn thực hiện hoặc không thực hiện việc mua hoặc bán hàng hóa đó. Hợp đồng quyền chọn bao gồm quyền chọn mua và quyền chọn bán.

Quyền chọn mua: Là quyền cho phép người nắm giữ quyền được quyền mua tài sản cơ sở vào một thời điểm hoặc trước một thời điểm trong tương lai đã được xác định trước với một mức giá cố định.

Quyền chọn bán: Là quyền cho phép người nắm giữ quyền được quyền bán tài sản cơ sở vào một thời điểm hoặc trước một thời điểm trong tương lai đã được xác định trước với một mức giá cố định.

Trong trường hợp tài sản hàng hóa cơ sở là hàng hóa vật chất, được gọi là Hợp đồng quyền chọn hàng hóa vật chất, nếu tài sản hàng hóa cơ sở là hàng hóa kỳ hạn, được gọi là Hợp đồng quyền chọn hàng hóa kỳ hạn.

Trong hoạt động giao dịch thực tế, có 2 loại quyền chọn phổ biến là quyền chọn kiểu Mỹ và quyền chọn kiểu châu Âu.

Quyền chọn kiểu Mỹ: Là dạng quyền chọn cho phép người nắm giữ có thể thực hiện quyền chọn vào bất kỳ thời điểm nào trước và trong ngày đáo hạn.

Quyền chọn kiểu châu Âu: Là dạng quyền chọn mà người nắm giữ chỉ được thực hiện quyền trong ngày đáo hạn.

Các quyền và nghĩa vụ của bên mua và bên bán khi giao dịch hợp đồng quyền chọn

Hợp đồng quyền chọn có ưu điểm hơn so với các loại hợp đồng khác đấy là người mua không bắt buộc phải thực hiện hợp đồng nếu cảm thấy rủi ro. Do đó, doanh nghiệp có thể sử dụng hợp đồng quyền chọn trong việc phòng vệ giá khi có sự biến động của thị trường, đảm bảo hoạt động kinh doanh và kiểm soát được chi phí. Tuy nhiên, người mua quyền chọn sẽ phải mất một khoản tiền (phí quyền chọn) trả cho người bán để nắm giữ hợp đồng quyền chọn.