Tránh tình trạng “vừa đá bóng, vừa thổi còi” trong công tác định giá đất

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khoá XV, sáng 14/11, tại Nhà Quốc hội, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, Quốc hội tiến hành thảo luận tại hội trường về dự án Luật Đất đai (sửa đổi).

Đại biểu Thạch Phước Bình - Đoàn Trà Vinh phát biểu tại hội trường về dự án Luật Đất đai (sửa đổi)

Đại biểu Thạch Phước Bình - Đoàn Trà Vinh đánh giá Dự thảo Luật cơ bản đi đúng hướng của tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW. Tuy nhiên, cần phải tiếp tục rà soát, hoàn thiện các quy định cụ thể liên quan đến bỏ khung giá đất, giao quyền định giá đất cụ thể cho UBND cấp tỉnh.

Theo đại biểu Thạch Phước Bình, quy định về giá đất cụ thể là điểm không thành công của Luật Đất đai 2013, làm phát sinh tranh chấp, khiếu kiện trong thu hồi đất.

Tuy nhiên, khoản 1 Điều 164, 165 của Dự thảo Luật về Bảng giá đất, giá đất cụ thể vẫn chưa khắc phục được những bất cập trong Luật hiện hành. "Cần có cơ chế hữu hiệu hơn để nâng cao hiệu quả, tính minh bạch của công tác định giá đất, tránh tình trạng “vừa đá bóng, vừa thổi còi” trong công tác định giá" - đại biểu nói.

Vì vậy, cần quy định rõ cơ quan quản lý giá đất cấp tỉnh độc lập với UBND cấp tỉnh trong việc định giá đất, được thuê tổ chức có chức năng tư vấn, xác định giá đất để tư vấn xác định giá đất cụ thể.

Đại biểu nêu rõ, tại khoản 1 Điều 163 có quy định việc định giá đất phải bảo đảm các nguyên tắc như: Theo mục đích sử dụng đất định giá; theo thời hạn sử dụng đất; phù hợp với giá trị thị trường quyền sử dụng đất trong điều kiện bình thường; tuân thủ đúng phương pháp, trình tự, thủ tục định giá đất theo quy định của pháp luật; đảo đảm tính độc lập về chuyên môn nghiệp vụ, trung thực, khách quan của kết quả định giá đất giữa cơ quan định giá, cơ quan thẩm định và cơ quan quyết định.

Tuy nhiên, ông Thạch Phước Bình lưu ý, cần xác định rõ, tường minh thế nào là “phù hợp với giá trị thị trường quyền sử dụng đất trong điều kiện bình thường” để đảm bảo tính khả thi khi áp dụng.

Đồng thời, để giá đất tiệm cận với giá thị trường, cần định rõ vai trò, thẩm quyền của cơ quan nhà nước cũng như các chủ thể liên quan như nhà đầu tư, người sử dụng đất trong quá trình thẩm định giá, giảm tối đa cơ hội cán bộ có thể lạm quyền. Hội đồng thẩm định giá đất cần có sự tham gia của các bên, và hoạt động theo nguyên tắc công khai, minh bạch, công bằng.

Tán thành với việc sửa đổi bổ sung Luật Đất đai và đánh giá cao Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế, đại biểu Tô Văn Tám - đoàn Kon Tum cho rằng, việc sửa đổi Luật Đất đai rất cần thiết, vấn đề thu hồi đất luôn là vấn đề phức tạp, nhạy cảm, được sự quan tâm của toàn xã hội liên quan đến mọi mặt đời sống kinh tế xã hội và mọi người dân.

Báo cáo thường niên của Chính phủ về khiếu nại, tố cáo cho thấy khiếu nại, tố cáo liên quan đến đất đai, việc thu hồi đất để phát triển kinh tế xã hội chiếm gần 70% trong tổng số khiếu nại, tố cáo.

Người dân có thể chấp nhận hy sinh quyền lợi hoặc chịu thiệt quyền lợi nếu việc thu hồi đất đó cho mục đích quốc phòng, an ninh hoặc phát triển kinh tế cho lợi ích của cộng đồng, lợi của Nhà nước nhưng sẽ không chấp nhận việc thu hồi đất chỉ mang lại lợi ích cho cá nhân hoặc nhóm người nhưng lại áp giá đền bù thấp mang tính áp đặt hay tạo kẽ hở trục lợi lợi ích nhóm.

Đại biểu Tô Văn Tám cho rằng, sửa đổi Luật đất đai lần này cần giải quyết được vấn đề này. "Việc sửa đổi bổ sung Luật Đất đai cần làm rõ nội hàm của việc thu hồi đất hả cho phát triển kinh tế vì lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng. Tuy nhiên, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng thường không cố định. Do đó tiềm ẩn nhiều nguy cơ xung đột, nhiều nguy cơ lạm quyền gây bức xúc trong nhân dân" - đại biểu nêu.

Đại biểu đoàn Kon Tum đề nghị tiếp cận theo hướng: Những dự án vì mục đích quốc phòng, an ninh, những dự án phát triển kinh tế xã hội mang tính chiến lược, quy định sự phát triển một vùng, một khu vực, một tỉnh hoặc của cả nước hoặc các công trình công cộng thì thu hồi; còn các dự án phát triển kinh tế đơn thuần, thương mại theo quy hoạch mang lại lợi ích chủ yếu cho nhà đầu tư thì thương lượng với người dân để mua lại hoặc thỏa thuận cho họ góp vốn bằng quyền sử dụng đất.

Bên cạnh đó, về mở rộng hạn mức chuyển quyền sử dụng đất quy định tại Điều 181, đề nghị Ban soạn thảo cần quan tâm thúc đẩy một hình thức chuyển quyền sử dụng đất khác để có quy mô ruộng đất lớn hơn mà người dân vẫn không mất đi quyền sử dụng đất của mình.

Đó là các hộ gia đình, cá nhân liên kết góp vốn với nhau dưới nhiều hình thức hoặc góp vốn bằng quyền sử dụng đất hướng nghiệp để hình thành các vùng sản xuất nông nghiệp hàng hóa lớn hơn (còn gọi là tập trung đất đai). Với hình thức này thì không giới hạn hạn mức hạn điền. Theo đó, đề nghị dự thảo cần có các quy định cho hình thức này.