Giới thiệu

Cục Công Thương địa phương (tiền thân là Cục Công nghiệp địa phương) thành lập ngày 04/7/2003. Đến nay, trải qua 3 giai đoạn phát triển, từ một đơn vị non trẻ, Cục Công Thương địa phương (CTĐP) trở thành cánh tay đắc lực giúp Lãnh đạo Bộ nắm sâu sát tình hình phát triển của ngành Công Thương khối địa phương, từ đó hoạch định chính sách phát triển phù hợp. Đồng thời triển khai tốt các nhiệm vụ được giao góp sức thực hiện mục tiêu công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước.

Nhìn lại lịch sử phát triển của Cục CTĐP có thể thấy, giai đoạn 2003 - 2007 được xác định giai đoạn “bắc cầu”.

Tại Nghị định số 55/2003/NĐ-CP ngày 28/5/2003 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Công nghiệp, lần đầu tiên Cục Công nghiệp địa phương (CNĐP) xuất hiện trong cơ cấu tổ chức của Bộ Công nghiệp. Trên cơ sở đó, ngày 04/7/2003, Bộ trưởng Bộ Công nghiệp ban hành Quyết định số 115/2003/QĐ-BCN quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Cục CNĐP. Cục CNĐP giúp Bộ trưởng thực hiện chức năng quản lý nhà nước về phát triển công nghiệp ở các địa phương trong phạm vi cả nước.

Với vai trò là cơ quan chuyên trách, làm đầu mối thực hiện công tác quản lý nhà nước về phát triển công nghiệp địa phương…, Cục CNĐP khi đó gánh trên vai nhiệm vụ làm “cầu nối” giữa Bộ Công nghiệp và các địa phương trên cả nước trong hành trình vì sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước.

Giai đoạn 2007 – 2017 là giai đoạn có nhiều thay đổi lớn về chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của Cục.

Ngày 30/01/2008, Bộ trưởng Bộ Công Thương ban hành Quyết định số 0799/QĐ-BCT quy định cụ thể hơn về chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của Cục CNĐP. Theo đó Cục thực hiện chức năng quản lý nhà nước và tổ chức thực thi pháp luật về: Công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, hoạt động khuyến công, khu - cụm - điểm công nghiệp; doanh nghiệp công nghiệp nhỏ và vừa ở các địa phương trong cả nước; cùng với 21 nhiệm vụ, quyền hạn và 07 đơn vị trực thuộc.

Giai đoạn này, Lãnh đạo Bộ đồng ý cho Cục CTĐP thành lập Trung tâm Khuyến công và Tư vấn Phát triển Công nghiệp 1; Văn phòng Đại diện tại TP. Hồ Chí Minh - nay là Tổ công tác phía Nam, trực thuộc phòng Kế hoạch - Tổng hợp.

Ngày 19/02/2013, Bộ Công Thương có Quyết định số 999/QĐ-BCT về việc điều chỉnh, bổ sung và quy định cụ thể hơn về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Cục CNĐP. Theo đó, Cục CNĐP thực hiện chức năng quản lý nhà nước và tổ chức thực thi pháp luật về: Công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, khuyến công, cụm công nghiệp, doanh nghiệp công nghiệp nhỏ và vừa tại các địa phương trong cả nước; thực hiện hoạt động dịch vụ công thuộc lĩnh vực, phạm vi quản lý của mình.

Trong 21 nhiệm vụ cụ thể, Cục CNĐP được giao bổ sung một số nhiệm vụ như: Xây dựng, tổ chức triển khai đề án, dự án cho các cơ sở công nghiệp áp dụng sản xuất sạch hơn; giúp Bộ thực hiện các nhiệm vụ của Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới; làm đầu mối giúp Bộ quản lý hoạt động của Bộ với các địa phương, đặc biệt là theo dõi, đôn đốc các đơn vị thuộc Bộ thực hiện nhiệm vụ của Lãnh đạo Bộ giao cho các địa phương…

Từ năm 2018 đến nay, Cục đổi tên và có thêm nhiều nhiệm vụ mới.

Tại Nghị định số 98/2017/NĐ-CP của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Công Thương, Cục CNĐP chính thức được đổi tên thành Cục Công Thương địa phương (CTĐP). Cùng với việc đổi tên, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Cục CTĐP được bổ sung thêm, bao gồm: Quản lý nhà nước và tổ chức thực hiện pháp luật đối với lĩnh vực: Công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp (làng nghề tiểu thủ công nghiệp); khuyến công; cụm công nghiệp; doanh nghiệp công nghiệp nhỏ và vừa; tổng hợp chung tình hình phát triển công nghiệp và thương mại tại các địa phương trong cả nước.

Ngày 29 tháng 11 năm 2022, Nghị định số 96/2022/NĐ-CP của Chính phủ được ban hành. Ngay sau đó, Bộ trưởng Bộ Công Thương có Quyết định số 2638/QĐ-BCT ngày 02/12/2022 quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Cục CTĐP. Về cơ bản, nhiệm vụ của Cục vẫn giữ nguyên.

Hơn 20 năm hình thành và phát triển, Cục CTĐP đã ghi dấu ấn đậm nét trong sức tăng trưởng mạnh mẽ của ngành Công Thương trong mỗi thời kỳ.

Trong đó, xây dựng khung pháp lý được Cục CTĐP coi là nhiệm vụ cơ bản, hàng đầu. Những văn bản nền tảng như Nghị định số 134/2004/NĐ-CP ngày 09/6/2004 về khuyến khích phát triển công nghiệp nông thôn (nay là Nghị định số 45/2012/NĐ-CP ngày 21/5/2012 của Chính phủ về khuyến công; Nghị định số 68/2017/ NĐ-CP ngày 25/5/2017 của Chính phủ về quản lý phát triển cụm công nghiệp (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 66/2020/ NĐ-CP ngày 11/6/2020 và mới nhất là Nghị định số 32/2024/NĐ-CP ngày 15/3/2024 của Chính phủ về quản lý, phát triển cụm công nghiệp được xem là khung pháp lý cao nhất do Cục chủ trì xây dựng để triển khai việc hỗ trợ phát triển công nghiệp tại các địa phương.

Với hệ thống văn bản pháp quy được Cục CTĐP đề xuất, việc hỗ trợ phát triển công nghiệp địa phương từng bước đảm bảo tính hợp hiến, tính khả thi trong quá trình thực hiện; đáp ứng kịp thời yêu cầu công tác quản lý nhà nước về phát triển công nghiệp địa phương.

Một nhiệm vụ then chốt nữa là theo dõi hoạt động quản lý nhà nước về công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, thương mại của các địa phương. Hoạt động này giúp đơn vị kịp thời đề xuất, tham mưu, kiến nghị để Lãnh đạo Bộ có giải pháp chỉ đạo thúc đẩy phát triển công nghiệp, thương mại đối với các địa phương.

Ngoài ra, thực hiện chức năng nhiệm vụ của mình, Cục CTĐP đã hái được những trái ngọt từ chương trình khuyến công khi 20 năm qua, công tác khuyến công đã xác lập những bước đi quan trọng trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nhất là tại khu vực nông thôn.

Cùng đó, Cục đã đưa công tác quản lý cụm công nghiệp đi vào nền nếp, hiệu quả; xây dựng cơ chế, chính sách phát triển tiểu thủ công nghiệp và doanh nghiệp; phát hiện và tôn vinh những sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu; chung tay tạo “diện mạo mới, sức sống mới” cho nông thôn Việt Nam.

Tiếp nối truyền thống 20 năm nỗ lực phấn đấu đó, sang nửa đầu năm 2024, trong bối cảnh ngành Công Thương gặp nhiều thách thức, Cục CTĐP đã linh hoạt triển khai các hoạt động nhằm hoàn thành nhiệm vụ của Cục, thực hiện tốt công tác tham mưu cho Lãnh đạo Bộ về các định hướng phát triển khối Công Thương địa phương.

Trong đó, công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật vẫn là “điểm sáng”. Cục CTĐP đã hoàn thiện hồ sơ dự thảo, trình Chính phủ ký ban hành 02 Nghị định: Nghị định số 32/2024/NĐ-CP về quản lý, phát triển cụm công nghiệp và Nghị định số 43/2024/NĐ-CP quy định chi tiết về xét tặng danh hiệu “Nghệ nhân nhân dân”, “Nghệ nhân ưu tú” trong lĩnh vực nghề thủ công mỹ nghệ. Sau khi 02 Nghị định nói trên được ban hành, đã tổ chức Hội nghị trực tuyến trên phạm vi cả nước phổ biến các Nghị định và hoàn thiện hồ sơ trình Lãnh đạo Bộ Quyết định công bố thủ tục hành chính.

Về xây dựng Thông tư của Bộ Công Thương quy định, hướng dẫn một số nội dung của Nghị định số 32/2024/NĐ-CP về quản lý phát triển cụm công nghiệp Cục CTĐP đang hoàn thiện Hồ sơ dự thảo Thông tư trình Lãnh đạo Bộ xem xét.

Nhiệm vụ xây dựng Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 45/2012/NĐ-CP về khuyến công cũng được Cục hoàn thiện hồ sơ đề nghị xây dựng Nghị định trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, hiện đang triển khai các nội dung thuộc quy trình xây dựng Nghị định.

Trong công tác theo dõi Công Thương địa phương, Cục đã chuẩn bị tài liệu và tháp tùng Lãnh đạo Bộ làm việc với 10 địa phương. Phối hợp với Sở Công Thương thành phố Hà Nội tổ chức thành công Hội nghị ngành Công Thương khu vực phía Bắc; đang phối hợp với tỉnh Quảng Trị, tỉnh Kiên Giang chuẩn bị nội dung, chương trình và thực hiện các công việc liên quan đến tổ chức Hội nghị ngành Công Thương khu vực miền Trung - Tây Nguyên và khu vực miền Nam. Tham gia theo dõi tình hình thực hiện các nhiệm vụ được phân công tại các kết luận, chỉ đạo đối với Bộ Công Thương của Lãnh đạo Đảng, Nhà nước; các kết luận của Lãnh đạo Bộ tại các buổi làm việc với các địa phương.