Cách Thủ đô Hà Nội 80km về phía bắc, Thái Nguyên là tỉnh trung du miền núi tiếp giáp với 6 tỉnh, thành. Với vị trí địa lý thuận lợi, là cầu nối giữa đồng bằng châu thổ sông Hồng với vùng miền núi phía Bắc, cùng với hệ thống giao thông đường bộ, đường sắt nối liền Thủ đô và các tỉnh lân cận, mang đến cho Thái Nguyên lợi thế về vận chuyển và giao thương hàng hóa cũng như hành khách mà ít đâu sánh bằng.

Theo số liệu thống kê của Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Thái Nguyên, trên địa bàn tỉnh có hơn 800 di tích và danh lam thắng cảnh đã được kiểm kê, bảo vệ theo quy định, trong đó đa phần là di tích lịch sử, di tích tín ngưỡng và di tích danh thắng, như: Khu du lịch Hồ Núi Cốc, Khu du lịch sinh thái Thái Hải, Suối Mỏ Gà, Khu du lịch Hang Phượng Hoàng, Khu Bảo tàng Văn hoá các dân tộc Việt Nam trung tâm thành phố Thái Nguyên… và các công trình tâm linh đền chùa với kiến trúc nghệ thuật như Đền Đuổm, chùa Hang, chùa Phủ Liễn, đền Đội Cấn, đền Xương Rồng... Đặc biệt, khu Di tích lịch sử ATK Định Hoá được xếp hạng là Di tích Quốc gia đặc biệt.

Bên cạnh những di tích lịch sử, các di sản văn hoá phi vật thể đặc sắc cũng khiến cho du khách mê đắm.

Cộng đồng các dân tộc sinh sống trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên có bản sắc văn hoá riêng biệt và được giữ gìn có thể kể đến như hát Sli, hát Lượn, hát Nàng Ới, nghề thủ công đan lát, dệt vải, múa rối cạn của người Tày, Nùng; điệu hát Pả Dung của người Dao trong những ngày lễ Tết; làn điệu Soọng Cô của dân tộc Sán Dìu; Lễ hội cầu mùa của dân tộc Sán Chí, điệu múa Tắc Xình của người Sán Chay huyện Phú Lương và Lễ cấp sắc của người Dao ở Đại Từ đã được công nhận là Di sản văn hoá phi vật thể Quốc gia. Đặc biệt, Nghệ thuật hát Then đàn tính của người Tày, Nùng, Thái đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hoá phi vật thể thế giới.

Nói đến du lịch Thái Nguyên thì không thể quên nhắc đến đặc sản trứ danh “đệ nhất danh trà”. Trong những năm gần đây, trà được coi là sản phẩm du lịch mới của Thái Nguyên với những địa danh trà nổi tiếng như Tân Cương, La Bằng, Minh Lập, Trại Cài…

Nắm bắt được thế mạnh chính của tỉnh là văn hóa các dân tộc thiểu số và đặc sản trà Tân Cương, những năm qua, Thái Nguyên đã tập trung khai thác, đánh thức tiềm năng phát triển du lịch và coi đây là ngành kinh tế mũi nhọn cho sự phát triển ổn định, bền vững của tỉnh.